Sveti Stefan – Prvomučenik i Arhiđakon
Sveti Stefan, poznat kao Prvomučenik, zauzima posebno mesto u hrišćanskoj tradiciji kao prvi mučenik vere u Hrista. Rođen u jevrejskoj porodici, bio je blizak rođak apostola Pavla i jedan od sedmorice đakona koje su apostoli rukopoložili da brinu o siromašnima u Jerusalimu. Stefan se isticao svojim duhovnim darovima, hrabrošću i čudesima koje je činio, a njegov život bio je posvećen širenju hrišćanske vere i pomoći zajednici.
Mučeništvo Svetog Stefana
Zbog svoje vernosti Hristu i otvorenog suprotstavljanja jevrejskim verskim vođama, Stefan je bio optužen za huljenje na Boga i Mojsija. Lažni svedoci su potvrdili ove optužbe, ali čak i pred smrtnom kaznom, Stefan je nepokolebljivo svedočio o Hristovoj ljubavi i istini. Njegovo kamenovanje van gradskih zidina Jerusalima postalo je simbol vere i požrtvovanosti, a među njegovim mučiteljima bio je i budući apostol Pavle, koji će kasnije postati jedan od najvećih hrišćanskih misionara.
Običaji i Verovanja na Stefanovdan
Stefanovdan, 27. decembra po gregorijanskom, odnosno 9. januara po julijanskom kalendaru, proslavlja se u mnogim pravoslavnim domovima, posebno u Srbiji. Tradicionalni običaji uključuju:
- Iznošenje božićne slame
Nakon Božića, slama koja je bila uneta u kuću kao simbol Hristovog rođenja, pažljivo se iznosi. Vodi se računa da se slama ne baca, već koristi u svrhe koje simbolizuju plodnost i blagostanje, poput stavljanja u voćnjake ili pčelinjake. - Sečenje nerodnih stabala
U pojedinim krajevima, domaćin simbolično poseže sekirom za nerodna stabla u voćnjaku, uz rituale koji nagoveštavaju rodnu i plodnu godinu. - Tradicija u Vojvodini
Žene tiho iznose slamu iz kuće, verujući da time čuvaju mir i blagostanje. Metla koja se koristi za čišćenje slame čuva se tokom godine kao zaštitnik doma. - Slavski kolač
Posebno ukrašen slavski kolač centralni je deo praznične trpeze. Na njemu se često izrađuju simbolični ukrasi poput ptica, žita i grožđa.
Stefanovdan u kontekstu Božićnog ciklusa
Stefanovdan je treći dan Božića i poslednji u nizu praznika koji proslavljaju dolazak Hrista. Prvi dan je posvećen samom Rođenju Spasitelja, dok je drugi dan, Sabor Presvete Bogorodice, posvećen čašćenju Majke Božije. Ovi dani označavaju svečanost, ljubav i zajedništvo, dok Stefanovdan nosi poruku vere i hrabrosti u očuvanju hrišćanskih ideala.
Poruka Svetog Stefana
Radost Stefanovdana leži u podsećanju na snagu vere i ljubavi. Sveti Stefan je primer kako predanost Bogu može nadjačati sve prepreke. Njegov praznik ujedinjuje porodice, neguje tradiciju i podseća na važnost ljubavi, praštanja i istrajnosti.
